ΚΑΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Κάταγμα είναι αυτό που συνήθως αποκαλούμε ως σπάσιμο του οστού. Είναι ένας σοβαρός τραυματισμός και χρήζει άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης και φροντίδας. Κατά τον τραυματισμό, εκτός από το οστό, μπορεί να υποστούν βλάβη και γειτονικοί ιστοί, όπως είναι οι μύες, οι σύνδεσμοι, τα αγγεία και  τα νεύρα.

Οι παραπάνω τραυματισμοί σε συνδυασμό με την ακινητοποίηση του μέλους που υπέστη το κάταγμα, δημιουργούν τα προβλήματα εκείνα που καλείται να αντιμετωπίσει ο φυσικοθεραπευτής. Αυτά συνήθως είναι ο πόνος, η αρθρική δυσκαμψία, η μυϊκή ατροφία, το πρήξιμο της περιοχής κ.ά. Ο στόχος της φυσιοθεραπευτικής αποκατάστασης είναι η επαναφορά του ασθενούς στα επίπεδα λειτουργικότητας και ανεξαρτησίας που είχε πριν από τον τραυματισμό.

Κάταγμα του ισχίου

Το παράδειγμα που ακολουθεί αφορά τα κατάγματα του άνω τριτημορίου του ισχίου και είναι αυτά που συμβαίνουν συχνά σε άτομα της τρίτης ηλικίας (εικ. 1). Στη Μεγάλη Βρετανία, τα κατάγματα του ισχίου αποτελούν τη συνηθέστερη αιτία για εισαγωγή στην ορθοπεδική κλινική. Συμβαίνουν κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, μετά από πτώση. Τα άτομα αυτά συνήθως έχουν οστεοπόρωση, κάνοντας τα οστά εύθραυστα και επιρρεπή σε κατάγματα.

Η αποκατάσταση της κινητικότητας αυτών των ατόμων είναι ζωτικής σημασίας ώστε να ανακτήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό ανεξαρτησίας. Περίπου το 20% αυτών των ασθενών θα χρειαστούν μακροχρόνια καθημερινή νοσηλευτική φροντίδα στο σπίτι. Έρευνες δείχνουν ότι η άμεση έναρξη της αποκατάστασης σχετίζεται με λιγότερες μέρες παραμονής στο νοσοκομείο, λιγότερες επιπλοκές, γρηγορότερη ανάκτηση της λειτουργικότητας και λιγότερη ανάγκη για φροντίδα στο σπίτι.

Η πλειοψηφία των καταγμάτων του ισχίου αντιμετωπίζεται χειρουργικά και με αυτό τον τρόπο επιτρέπεται η άμεση κινητοποίηση του ασθενούς (εικ. 2). Η φυσικοθεραπεία ξεκινάει από την πρώτη μετεγχειρητική μέρα, με απλές ασκήσεις στο κρεβάτι και έως την τρίτη μέρα ο ασθενής μπορεί να περπατήσει με την υποστήριξη περιπατητήρα.

Όταν ο ασθενής επιστρέψει στο σπίτι, η συνέχιση της αποκατάστασης είναι απαραίτητη. Μετά από ένα τέτοιο τραυματισμό, η ψυχολογία των ηλικιωμένων επηρεάζεται αρνητικά και γίνονται απαισιόδοξοι πως δε θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν του τραυματισμού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παραμένουν στο κρεβάτι για πολλές ώρες, θέτοντας έτσι σε αχρησία το χειρουργηθέν μέλος. Η ψυχολογική ενθάρρυνση από το οικογενειακό περιβάλλον και τον φυσικοθεραπευτή θα βοηθήσει τον ασθενή να ξεπεράσει τους φόβους και τις ανησυχίες του. Σε αυτό το στάδιο ο φυσικοθεραπευτής θα αξιολογήσει τη λειτουργικότητα του ασθενούς και θα θέσει τους στόχους της αποκατάστασης. Σε συνεννόηση με τους συγγενείς, θα συζητηθεί και η ασφαλής μετακίνηση του ασθενούς μέσα στο σπίτι.

Συνοπτικά, η φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση περιλαμβάνει:

·    Ασκήσεις για βελτίωση της κινητικότητας της άρθρωσης ισχίου. Γίνονται για να ανακτηθεί η πλήρης κίνηση της άρθρωσης και για να εξοικειωθεί ο ασθενής με την κίνηση του ισχίου, η οποία τις πρώτες μέρες είναι λίγο δύσκολη και ίσως επώδυνη λόγω των ραμμάτων από το χειρουργείο.

·    Ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του ισχίου και του γόνατος. Οι ασκήσεις αυτές θα βοηθήσουν στην ανάκτηση της μυϊκής δύναμης του ποδιού που αναπόφευκτα θα μειωθεί λόγω της ακινητοποίησης και του πόνου.

·    Επανεκπαίδευσης της βάδισης. Ο ασθενής θα διδαχθεί τον σωστό τρόπο χρήσης των βοηθημάτων βάδισης (πχ πατερίτσες) και θα μάθει να περπατάει με το ορθότερο δυνατό τρόπο.

·    Ασκήσεις για βελτίωση της ισορροπίας. Οι ασκήσεις αυτές θα αυξήσουν την αυτοπεποίθηση του ασθενή και θα μειώσουν τις πιθανότητες πτώσης.

·    Ασκήσεις στις σκάλες. Γίνονται στο τελικό στάδιο της αποκατάστασης και μιμούνται κινήσεις όπως είναι το ανέβασμα και το κατέβασμα ενός πεζοδρομίου.

Η χρονική διάρκεια της φυσικοθεραπείας εξαρτάται από τις ανάγκες και τις δυνατότητες του εκάστοτε ασθενούς και η αποκατάσταση ολοκληρώνεται όταν ο ασθενής φτάσει στο επίπεδο να πραγματοποιεί με ασφάλεια τις καθημερινές του δραστηριότητες, εντός και εκτός του σπιτιού.